Sunderland, vliegboot met stekels

Het ‘vliegende stekelvarken’ van de Britten kon de Duitse vliegtuigen en U-boten danig schrik aanjagen.

De Short Sunderland was minder veelzijdig dan de Amerikaanse Catalina, maar wel veel groter en krachtiger. Met zijn vier motoren was hij bedoeld voor de lange afstand, zodat hij ook midden op de Atlantische Oceaan kon patrouilleren. Het toestel was zwaar bewapend met zestien machinegeweren in vier geschutskoepels, en kon bommen, dieptebommen en parachutemijnen afwerpen. Duitsers noemden de Sunderland wegens zijn zware bewapening wel het ‘Fliegendes Stachelschwein’. Op 2 juni 1943 kwam een Australische Sunderland boven de Golf van Biskaje als winnaar uit de strijd met maar liefst acht Junker gevechtsvliegtuigen tevoorschijn.

Voor een vliegboot was de Sunderland tamelijk snel: hij haalde 340 km/h en de kruissnelheid lag op 286 km/h. Op één tankbeurt kon hij acht tot veertien uur in de lucht blijven. De Sunderland kon ook enigszins als boot manoeuvreren en had bijvoorbeeld navigatielichten en een anker. Hij had uitklapbare wielen, maar die waren alleen geschikt om het toestel bijvoorbeeld op een strand te trekken. Op land landen was niet de bedoeling, hoewel dat in de oorlog wel een aantal keer zonder al te grote schade plaatsvond. Kenmerkend was de astrodome, een glazen koepeltje bovenop waardoor de navigator een zons- of stersbestek kon schieten. Een eigenaardigheid was dat de Sunderland lastig de lucht in te krijgen was bij rustig weer; met een beetje golfslag ging het beter. Vliegen met de Sunderland was sowieso iets voor de betere piloten.

Ruim

De Sunderland was ruim en zelfs comfortabel. Hij had twee dekken. In dat opzicht leek hij meer op een boot dan op een vliegtuig. Het onderste dek diende voornamelijk voor het verblijf. Het toestel, bedoeld immers voor de lange afstand, had zes slaapplekken, een keuken en een toilet. Er was zelfs een kleine werkplaats voor in flight-reparaties. Het bovendek was waar gewerkt werd. De bemanning bestond doorgaans uit negen tot elf personen: twee piloten, een radio-officier, een boordwerktuigkundige, een navigator, een bommenrichter en drie tot vijf schutters. Voor speciale missies gingen vaak meer mensen mee. In het Middellandse Zeegebied namen Sunderlands soms meer dan tachtig passagiers mee.

Op 21 april 1938 rolde de eerste Sunderland uit de fabriek van Short Brothers in Belfast. Tot 1946 werden er 749 gebouwd, in een aantal verschillende versies. Er was ook een civiele variant voor 24 passagiers, de Empire. Die was in de eerste plaats bedoeld voor de in vliegboten gespecialiseerde Imperial Airways.

Na de oorlog verdween de Sunderland snel uit beeld, hoewel er in 1948 twaalf werden ingezet voor de luchtbrug naar Berlijn. Ze landden op de rivier de Havel. Ook werden nog een paar Sunderlands ingeschakeld in de Koreaanse oorlog. Er staan er nog zes in musea, maar die kunnen niet meer vliegen.