CAM-schepen, lapmiddel in de konvooibescherming

CAM-schepen, niet te verwarren met MAC-schepen, waren een geallieerde noodoplossing voor het gebrek aan vliegdekschepen. Ze hadden een katapult om een vliegtuig af te schieten.

CAM staat voor catapult aircraft merchandise, een vrachtvaarder met vliegtuigkatapult. De katapult was een ruim 20 meter lange constructie op de boeg van het schip die een vliegtuig een zetje gaf zodat het snel kon opstijgen om de schepen in een konvooi te beschermen. Dat gebeurde met explosieven. Voor de piloot moet deze onzachte manier van opstijgen de nodige koelbloedigheid hebben gevergd. Er kwam nog bij dat er geen mogelijkheid was om weer te landen. Gevolg was dat de piloot geacht werd na de aanval op de vijand uit zijn vliegtuig te springen. Zijn vliegtuig werd als verloren beschouwd. De piloot werd later door het CAM-schip of een ander schip uit het konvooi uit de oceaan opgepikt. Mocht een en ander zich in de nabijheid van een kust afspelen, dan kon het vliegtuig soms nog land bereiken en normaal landen, maar dat gebeurde in de praktijk maar één keer. CAM-schepen bleven intussen ook een gewoon vrachtschip.

Eenmalig gebruik

Het vliegtuig, meestal een Hawker Sea Hurricane, was dus voor eenmalig gebruik, vandaar dat de katapult pas in bedrijf kwam als allerlaatste reddingsmogelijkheid. CAM-schepen waren vooral bedoeld als bescherming tegen de Focke-Wulf Condor bommenwerper, die in de eerste oorlogsjaren verder de oceaan op kon dan enig geallieerd vliegtuig. Een Hurricane kon de grote en logge Condor in principe makkelijk aan.

CAM-schepen waren in bedrijf vanaf 5 mei 1941. Er waren uiteindelijk ongeveer dertig CAM-schepen, allemaal Brits. Bijna altijd ging het om Empire-schepen. Het kwam maar in negen gevallen tot een echte confrontatie met de vijand, de eerste keer op 3 augustus 1941. Meestal hadden die ingrepen succes: de Duitse aanvaller werd onschadelijk gemaakt of verjaagd. 

Het CAM-systeem had enorm veel nadelen. In de eerste plaats natuurlijk het eenmalige gebruik van de dure vliegtuigen, maar ook waren de vliegtuigen maar matig bestand tegen het overspoelende zeewater bij ruig weer, terwijl aan onderhoud op open zee niet viel te denken. Bovendien bleek het uit het vliegtuig springen gemakkelijker gezegd dan gedaan: piloten raakten daarbij nogal eens gewond.

Vanaf september 1942 werd het programma langzaam maar zeker afgebouwd. Er waren inmiddels voldoende vliegdekschepen. Bovendien hadden de geallieerden toen ook vliegtuigen die voldoende ver de oceanen op konden om de konvooien te beschermen..